Hoogbegaafd… En dan? Groep 9!

Groep 9 is de bovenschoolse plusklas van Leerplein055 in Apeldoorn. Elke woensdag- en vrijdagochtend komen hoogbegaafde kinderen van Leerplein055-basisscholen naar Groep 9. De woensdagochtend is voor leerlingen die op hun reguliere basisschool in groep 5,6 en soms 7 zitten en de vrijdagochtend is voor leerlingen van groep 7 en 8. In totaal is jaarlijks plek voor 30 leerlingen. Groep 9 heeft een eigen lokaal op IKC VindingRijk aan de Ravelijn 55. Leerplein055 heeft voor Groep 9 een vaste leerkracht die beide groepen begeleidt.

Vooral het uitdagen van hoog- en meerbegaafde kinderen is op veel scholen een probleem. Deze kinderen hoeven niet zozeer méér lesstof aangeboden te krijgen, het gaat er vooral om dat ze op een andere manier uitgedaagd worden. Dit kan bijvoorbeeld door een beroep te doen op de hogere orde denkvaardigheden (analyseren, evalueren en creëren). Dit gaat verder dan de zogenaamde lagere orde denkvaardigheden (onthouden, begrijpen en toepassen) waar veel van het beschikbare lesmateriaal bij stopt. Ook is het goed als kinderen zien dat er op een vraag of stelling meerdere antwoorden mogelijk zijn. Dit vereist dat ze beter kijken of andersom denken en kijken. Het gaat dus vooral om een andere manier van vragen stellen, die een beroep doet op vaardigheden die in de standaard lesmethode vaak niet aan bod komen.
[bron: School aan Zet, Jonge Speurders]

Doel van Groep 9

Het doel van Groep 9 is om de leerlingen met meer kennis over het leren studeren naar de middelbare school te laten gaan, maar vooral ook om hen te leren steviger in de wereld te staan, met meer zelfkennis en dan met name over hun kwaliteiten en valkuilen.

Hoe werkt Groep 9?

In Groep 9 wordt projectmatig gewerkt en wordt er vooral gericht gekeken en beoordeeld op het proces. De wijze waarop een leerling aan het project en eigen leerdoelen heeft gewerkt is dus veel belangrijker dan datgene wat de kinderen opleveren. Elk jaar komen tot vier projecten van ongeveer 8 tot 12 weken aan de orde. De onderwerpen van deze projecten variëren sterk. Zo zijn onderwerpen als kunst, stripverhalen, cultuur, afval, aardrijkskunde, klimaat en het heelal al eens gepasseerd. Ook hebben we mee gedaan aan Ruimteschip Aarde, een project voor scholen van André Kuipers, toen hij aan boord van het ruimtestation was. Hierbij werden diverse wetenschappelijke en maatschappelijke problemen besproken.

Gedurende de projecten werken de leerlingen aan de 7 uitdagingen die door Tijl Koenderink (1) benoemd zijn als:

de uitdaging van de overtuigingen,
de uitdaging van het geheugen,
de uitdaging van de motivatie,
de uitdaging van de frustratie,
de uitdaging van het samenwerken,
de uitdaging van het zelfstandig werken,
de uitdaging van het wegwerken van hiaten.

Hierdoor leren ze om te gaan met hun sterke en zwakke kanten. De kinderen leren zelf verantwoordelijk te zijn voor hun eigen leerproces en ontwikkeling. Dit moeten ze aan de hand van een portfolio vastleggen en bijhouden. Ze beschrijven in hun portfolio aan welke leerdoelen ze willen werken en hoe ze dat denken te gaan doen. Aan het eind van elk project moeten ze evalueren waar ze staan, hoe dat zo komt en hoe ze verder willen.

Samenwerking ouder, kind, leerkracht

Om ouders en de leerkracht van de reguliere Leerplein055-school bij het leerproces te betrekken krijgen de kinderen huiswerk/schoolwerk mee zodat ze niet alleen op woensdag of vrijdag met hun werk van Groep 9 aan de slag gaan. Doordat we werken met een elektronische leeromgeving kunnen leerlingen altijd bij hun werk en via mail kunnen ze vragen stellen aan de leerkracht van Groep 9.

Het is de bedoeling dat de Groep 9 leerlingen ook in hun reguliere groep werken aan de opdrachten van Groep 9. Dit is mogelijk omdat het reguliere werk op de school voor hen is aangepast. Ouders en de leerkracht van het kind worden aan het begin van elk jaar uitgenodigd voor een informatiemiddag zodat zij weten wat er van hen wordt verwacht zowel thuis als in de eigen groep.

Ouders kunnen zich ook regelmatig inschrijven voor een ouder/kind gesprek. Dit zijn evaluatie gesprekken van ongeveer 20 minuten waar het kind bij aanwezig is en waar het gesprek mee wordt gevoerd. Van dit gesprek wordt door de leerkracht van Groep 9 een verslag gemaakt zodat de leerkracht op de reguliere school op de hoogte is van wat er is afgesproken.

Leren zijn

Lekker in je vel zitten en durven te zijn wie je bent, zijn belangrijke onderdelen van Groep 9. Door regelmatig te filosoferen leren de kinderen wat hun standpunt is en hoe zij over bepaalde onderwerpen denken. Ook ervaren ze dat je van mening mag verschillen en elkaar toch kunt respecteren en vrienden kunt zijn. Doordat de kinderen aan eigen leerdoelen werken komen ze er achter wat hun sterke en zwakke punten zijn. Deze worden regelmatig tijdens coaching gesprekken besproken. Mindset (vaste- en groei-mindset) is een onderwerp die als een rode draad door het hele programma is verweven en ook regelmatig in de klas aan de orde komt. Het zijn-beeld van de leerling is erg belangrijk omdat dit anders in de weg kan komen te staan van het uiteindelijke leren.

Leren studeren

Door gebruik te maken van het TASC-wheel (2) en plantabellen, leren de kinderen van Groep 9 al op jonge leeftijd plannen en organiseren. Om de kinderen ook tot een hogere orde van denken te laten komen wordt in Groep 9 o.a. gebruik gemaakt van de taxonomie van Bloom (3), denksleutels (4) en denkschema’s (Minca Dumont (5)).

Verder wordt er aandacht besteed aan leertechnieken zoals MindMapping, informatie zoeken en ordenen, leerkaartjes, ezelsbruggetjes etc. Hiervoor is het belangrijk dat de kinderen eerst begrijpen hoe hun hersenen werken (breinleren). De eindopdrachten die de kinderen krijgen zijn open en daar kunnen de kinderen voor een groot deel zelf invulling aan geven. Ze leren daarbij kritisch naar zichzelf maar ook naar de informatiebron te kijken.

Referenties:

De 7 uitdagingen Een praktisch handboek voor leerkrachten in bo en vo Tijl Koenderink ISBN: 9789081916707
TASC-wheel Thinking actively in a social context Belle Wallace 2000
Taxonomie van Bloom Leermodel in 1956 ontwikkeld door de Amerikaanse onderwijspsycholoog Benjamin Bloom
Denksleutels zijn gebaseerd op the Thinkers Keys van de Australiër, Tony Ryan (1998)
Denkschema’s

Aanmelden Groep 9

Leerlingen kunnen het hele jaar door aangemeld worden maar starten in januari na de Kerstvakantie. Ouders kunnen zich voor het aanmelden richten tot de groepsleerkracht van de Leerplein055-school of de kwaliteitscoordinator (KC-er) van de school. In mei/juni wordt gekeken welke kinderen toegelaten kunnen worden in het nieuwe schooljaar. Mocht een leerling die in Groep 9 zit gedurende het schooljaar toch afhaken, dan kan een leerling van de wachtlijst gedurende het schooljaar eerder instromen.

De KC-er van elke school kan een leerling bij het zorgplatform aanmelden. Hiervoor moet de leerling een IQ-test met een uitslag van 130 of meer hebben of moet de leerling op elk van de gebieden rekenen, spelling en begrijpend lezen minimaal 6 maanden voor lopen. Aan de hand van doortoetsen wordt gekeken hoever het kind voorloopt.

Zodra de leerling bij de leerkracht van Groep 9 is aangemeld, wordt een intakegesprek met de leerling, ouders en leerkracht van Groep 9 ingepland. Tijdens dit intakegesprek wordt door de leerkracht van Groep 9 kort uitgelegd wat Groep 9 inhoudt en gaat zij aan de hand van een soort talentenkaart in gesprek met het kind. De leerkracht let tijdens dit gesprek o.a. op taalgebruik, houding en uitstraling van de leerling. Maar ook de extra informatie van de ouders is hierbij van groot belang. Het geheel van de doorstroomtoetsresultaten en het intakegesprek bepaalt of een leerling wel of niet wordt toegelaten.